Służebność osobista mieszkania to ważne prawo zabezpieczające seniorów i nie tylko na przyszłość. Dzięki niemu nadal mogą zamieszkiwać w domu lub mieszkaniu, którego nie są już właścicielami. Z kolei np. synowie, na rzecz których została przeniesiona własność, nie mogą żądać za to odpłatności.
Służebność osobista mieszkania jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych, szczegółowo uregulowanych w kodeksie cywilnym. Z praktyki notarialnej wynika, że jest ona bardzo częstym elementem darowizny prowadzącej do przeniesienia własności nieruchomości przez dotychczasowego właściciela, ponieważ gwarantuje dotychczasowemu właścicielowi prawo do dalszego mieszkania na nieruchomości stanowiącej przedmiot umowy, pomimo utraty prawa własności.
Ustanowienie służebności osobistej mieszkania wymaga złożenia przez właściciela nieruchomości oświadczenia w formie aktu notarialnego. Treść służebności osobistej mieszkania określa jej zakres i sposób wykonywania, może być to np. cały budynek wraz z obejściem albo poszczególne pomieszczenia w budynku. Natomiast w wypadku braku danych zakres służebności i sposób jej wykonywania oznacza się według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.
Służebność osobista mieszkania może być odpłatna albo nieodpłatna. Zgodnie z praktyką orzeczniczą w razie nieodpłatnej służebności uprawniony jest zwolniony z obowiązku zapłaty wynagrodzenia, natomiast nie jest zwolniony z obowiązku ponoszenia ciężarów i nakładów związanych z korzystaniem z nieruchomości, w postaci np. kosztów zużycia prądu, gazu, ogrzewania, przy czym strony umowy mogę tę kwestię zawsze uregulować odmiennie.
Służebność osobista mieszkania może być ustanowiona na czas oznaczony lub nieoznaczony, czyli dożywotnio. W przypadku ustanowienia służebności na czas nieoznaczony wygasa ona najpóźniej z chwilą śmierci osoby uprawnionej. W przypadku służebności ustanowionej na czas oznaczony wygasa ona z nadejściem terminu, na który została ustanowiona.
Na koniec warto dodać, że służebność osobista mieszkania jest niezbywalna, czyli nie może być przedmiotem umowy przenoszącej to uprawnienie i nie podlega dziedziczeniu.
Paulina Siekańska,
Notariusz w Imielinie
